Η ραγδαία και συνεχώς εξελισσόμενη ψηφιακή κοινωνία της πληροφορίας, η οποία εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη διαφύλαξη της ακεραιότητας, της διαθεσιμότητας και της εμπιστευτικότητας των προσωπικών δεδομένων, έχει οδηγήσει στη δημιουργία μιας νέας μορφής bullying, του cyber bullying, στο οποίο εντάσσεται και το λεγόμενο “revenge porn”.

Το revenge porn (non-consensual pornography) περιλαμβάνει την κοινοποίηση μέσω διαδικτύου και τη διάδοση σε τρίτους φωτογραφιών ή βίντεο ερωτικού περιεχομένου χωρίς τη συγκατάθεση του εικονιζόμενου προσώπου. Το υλικό αυτό μπορεί να έχει ληφθεί με ή χωρίς τη γνώση, με ή χωρίς τη συγκατάθεση του εικονιζόμενου προσώπου και αφορά άτομα όλων των ηλικιών, κυρίως όμως γυναίκες.

Συνήθως ο δράστης είναι πρώην σύντροφος, που λαμβάνει εικόνες ή βίντεο κατά τη διάρκεια μιας προηγούμενης σχέσης και στοχεύει να ντροπιάσει και να ταπεινώσει δημόσια το θύμα, ως αντίποινα για τον τερματισμό της σχέσης αυτής. Η περίπτωση αυτή δεν είναι βέβαια ο κανόνας, καθώς το κίνητρο ή η ταυτότητα του δράστη μπορούν να διαφέρουν.

Στο πλαίσιο αυτό, τον Άρειο Πάγο απασχόλησε πρόσφατα η περίπτωση κατά την οποία ο πρώην σύντροφος (κατηγορούμενος - αναιρεσείων) του θύματος, ο οποίος είχε καταγράψει με το κινητό του τηλέφωνο δύο βίντεο ερωτικού περιεχομένου όσο διατηρούσε σχέση με το θύμα, μετά το χωρισμό τους, προέβη στην ανάρτηση αυτών σε ιστοσελίδα. Τα βίντεο ανακάλυψε ο μετέπειτα σύντροφος και σύζυγος του θύματος, καθώς από το περιεχόμενό τους, ήταν ορατό και ευδιάκριτο το σώμα και μέρος του προσώπου της εγκαλούσας (περιοχή από τα μάτια και κάτω), όπως επίσης και η φωνή της. Συγκεκριμένα, ο αναιρεσείων κατηγορήθηκε και κηρύχθηκε ένοχος από το Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων Θεσσαλονίκης για α) την χωρίς δικαίωμα διατήρηση στην κατοχή του και άνευ αδείας αρχείου δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και β) τη μετάδοση – ανακοίνωση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων. Σε συνέχεια των ανωτέρω, ο Άρειος Πάγος εξέδωσε την 505/2020 απόφασή του, με την οποία έθεσε στο αρχείο την υπό στοιχείο α) πράξη, εφαρμόζοντας το Ν 4411/2016 σε συνδυασμό με το άρθρο 2 παρ. 1 ΠΚ και το άρθρο 38 παρ. 1β Ν 4624/2019 και αναίρεσε εν μέρει την υπό στοιχείο β) πράξη ως προς το περί ποινής σκέλος της, εφαρμόζοντας τα άρθρα 463 παρ. 2 και 2 παρ. 1 ΠΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 38 παρ. 2 Ν 4624/2019.

Περαιτέρω, παρόμοιο ζήτημα απασχόλησε το Μονομελές Εφετείο Πειραιώς και σε αστικό επίπεδο, σε μία περίπτωση κατά την οποία ο άνδρας (εναγόμενος – εκκαλών), ο οποίος είχε συνάψει εξωσυζυγική σχέση με την ενάγουσα, αφού διέκοψαν την εν λόγω σχέση τους, αποδείχθηκε στο δικαστήριο ότι είχε αποστείλει στην τελευταία πληθώρα μηνυμάτων, με τα οποία την απειλούσε ότι θα αναρτούσε στο διαδίκτυο βιντεοσκοπημένα αποσπάσματα ερωτικών τους συνευρέσεων, κάτι το οποίο συνομολόγησε εμμέσως πλην σαφώς ότι έκανε, ενώ παράλληλα της ανέφερε ότι υπήρχε η δυνατότητα να αντιγράψει τα αποσπάσματα αυτά σε δέκα συσκευές αποθήκευσης usb και (δήθεν) να τα χάσει, ώστε άλλοι να προβούν στην ενέργεια αυτή, επισημαίνοντάς της ότι είχε τον κωδικό της για την πρόσβαση στο διαδίκτυο. Μάλιστα η ενάγουσα, όντας ιδιαίτερα φορτισμένη από το ψυχολογικό άλγος στο οποίο είχε υποβληθεί, αποπειράθηκε δύο φορές να αυτοκτονήσει. Το Μονομελές Εφετείο Πειραιώς, εκδίδοντας την υπ’ αριθμ. 12/2021 απόφασή του, έκρινε ότι με τις παραπάνω ενέργειες του εναγομένου προσβλήθηκε παράνομα η προσωπικότητα της ενάγουσας, μειώθηκε η τιμή και η υπόληψή της και προκλήθηκε σ΄αυτήν ηθική βλάβη. Έτσι, έκανε τυπικά δεκτή την έφεση του εναγομένου και απέρριψε αυτή κατ’ ουσίαν, με αποτέλεσμα να επικυρώσει την πρωτοβάθμια κρίση, βάσει της οποίας υποχρεώθηκε ο εναγόμενος να καταβάλει στην ενάγουσα το ποσό των 12.500 ευρώ νομιμότοκα.

Παρ’ όλο που στην ελληνική έννομη τάξη δεν υπάρχει συγκεκριμένη διάταξη η οποία να προστατεύει αυτοτελώς από το revenge porn, είτε σε ποινικό είτε σε αστικό επίπεδο, υπάρχει σωρεία διατάξεων με τις οποίες το θύμα μπορεί να κινηθεί νομικά και να δικαιωθεί. Δεν μπορεί όμως να παραβλεφθεί το γεγονός ότι η δικαστική προστασία σε αυτό το στάδιο είναι μάλλον καθυστερημένη, καθώς η ψυχολογική ταλαιπωρία του θύματος είναι αναπότρεπτη.

Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη ότι λόγω της ταχύτατης και ανεξέλεγκτης διάδοσης δεδομένων εντός του διαδικτύου, αλλά και της ύπαρξης του λεγόμενου dark web, ο αριθμός των προσώπων που θα λάβει γνώση μίας πληροφορίας είναι απροσδιόριστος, είναι γεγονός ότι αποδυναμώνεται πλήρως το δικαίωμα του υποκειμένου των δεδομένων στη λήθη (right to be forgotten). Φαίνεται, έτσι, πως το μεγαλύτερο στοίχημα της κυβερνοασφάλειας αλλά και του ΓΚΠΔ είναι να εμποδίζεται εξ’ ορισμού η διάδοση τέτοιου περιεχομένου στις διάφορες ιστοσελίδες αλλά και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τη δημιουργία μηχανισμών φιλτραρίσματος, ώστε να αποφεύγονται, στο μέτρο του δυνατού, φαινόμενα αυτού του είδους. Στο πνεύμα αυτό, το Facebook έχει θέσει σε εφαρμογή το Πιλοτικό Πρόγραμμα NCII, στο πλαίσιο του οποίου, σε συνεργασία με διεθνείς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς που βοηθάνε τα πιθανά θύματα να ενημερώνουν την πλατφόρμα με ασφαλή τρόπο για την πιθανή κοινοποίηση πολύ προσωπικών φωτογραφιών ή βίντεό τους, επιχειρεί να εμποδίζει την κοινοποίηση αυτού του περιεχομένου στο Facebook και το Instagram.

Πηγή: political.gr